Amor Artis kolejny raz w Malborku. Przyszła pora na J.D. Pucklitza [ROZMOWA]

Z okazji zbliżającego się koncertu studio Radia Tczew odwiedził Andrzej Szadejko. Człowiek, który poza pełnieniem roli organizatora i dyrygenta Amor Artis, jest także miłośnikiem historii pomorskiej muzyki. Jego celem jest przywrócenie blasku dawnej, zapomnianej muzyce skomponowanej na Pomorzu. 

Kim był Johann Daniel Pucklitz?

Najbliższy koncert Amor Artis - z miłości do sztuki skupi się na kantatach Johanna Daniela Pucklitza. Był to artysta z Pomorza, którego 320. urodziny obchodzimy w tym roku. O samym Pucklitzu niewiele wiadomo, ale jego dzieła w dużej liczbie zachowały się w Bibliotece Gdańskiej. Jest to zagadkowe, ponieważ w XVIII wieku monopol na komponowanie w Gdańsku miał kapelmistrz miejski Johann Freisslich. 

Wydaje mi się, że to może mieć związek z tym, że on mógł być uczniem właśnie Freisslicha i w związku z tym Freisslich nie robił żadnych problemów z tym, że on też komponował, b w kontekście innych kompozytorów, którzy działali w Gdańsku, no to już mistrz nic nie był taki swobodny. W przypadku na przykład Johanna du Grain, pochodzącego z Elbląga, który przyjechał do Gdańska i tam też zaczął swoją działalność to Freisslich słał skargę za skargą do Rady Miasta, że ktoś inny oprócz niego bierze pieniądze za komponowanie utworów.

Andrzej Szadejko

Język muzyczny Pucklitza, zwłaszcza jego budowanie napięcia, harmonii, a także niecodzienne użycie instrumentów są bardzo charakterystyczne. Jak zauważa Andrzej Szadejko styl "Ravela Baroku" da się łatwo rozpoznać.

Ravel był znany z tego, że używał instrumentów i i orkiestracji jako jako różnego typu kolorów, więc nazwanie przez francuskiego krytyka kompozytora z Gdańska Ravelem, to już samo w sobie jest jest niespotykane, a jeszcze na dodatek Ravelem baroku, no to pokazuje, że właśnie to wyczulenie na barwę, wyczulenie na kolor, na takie różne zestawienia tych instrumentów - niespotykane u innych kompozytorów - jest takim czymś, co charakteryzuje bardzo mocno Pucklitza.

Andrzej Szadejko

Pomorze ma się czym pochwalić

Przez lata muzyka rozwijała się na Pomorzu świetnie. Jak się okazuje muzyczne zbiory Biblioteki Gdańskiej są ogromne, jednak równie nie odkryte, co otwiera drogę muzykoznawcą do poznania twórczości innych, wartych uwagi kompozytorów. 

Zbiory biblioteczne Biblioteki Gdańskiej i Polskiej Akademii Nauk należą do jednych z największych zbiorów muzycznych, rękopisów muzycznych w Europie. Przed wojną było to ponad 11 tysięcy rekordów, czyli takich numerów, które które wskazywały na poszczególne kompozycje. Po wojnie zostało tych rekordów ponad 5000, co cały czas jest ogromną liczbą. Spośród tych 5000 mamy ponad 600 kantat, a spośród tych 600 kantat mamy ponad 200 kantat, które napisane zostały przez kompozytorów działających na Pomorzu.

Andrzej Szadejko

Po II Wojnie Światowej zbiory gdańskie długo wracały na swoje miejsce, a twórczość np. niemieckojęzycznych kompozytorów została przez ówcześnie panujące realia polityczne wyeliminowana z przestrzeni publicznej. Dopiero w latach 70. i 80. XX wieku zagraniczni, a później polscy muzykologowie uzyskali dostęp do najcenniejszych zbiorów. Między innymi zawirowania historyczne zadecydowały o tym, że społeczne zrozumienie i poziom wiedzy dotyczącej pomorskich kompozytorów jest dość niski. 

Do jednego worka wrzucano wszystko to, co było związane z wcześniejszą kulturą niemieckojęzyczną. To, co stworzono, zostało właściwie wyrugowane z przestrzeni publicznej, w tym twórczość kompozytorów, którzy działali w XVII i XVIII wieku w Gdańsku, który był miastem należącym do Polski. Co prawda było to miasto niemieckojęzyczne, ale miasto, które przyznawało się i współdziałało właśnie w ramach Rzeczpospolitej Obojga Narodów. I ta twórczość po prostu została na długie lata odsunięta, właściwie zakazana, można tak powiedzieć, bo rzeczywiście po wojnie to nie można było się dostać po prostu do tych zbiorów muzycznych.

Andrzej Szadejko

Czego wysłuchamy podczas koncertu?

Kantata to wieloczęściowy utwór łączący partie chóralne, solowe i instrumentalne. Dawniej były tworzone głównie w celach religijnych. Kantaty, które zostaną wykonane na koncercie w Malborku, to kantaty napisane na "niedziele zwykłe", czyli nieświąteczne. Podczas całego wydarzenia muzycy wykonają łącznie 5 utworów. 

Z reguły taka kantata rozpoczyna się wstępem śpiewanym przez chór. Potem następuje recytatyw, czyli taki taka deklamacja tekstu opowiadającego coś, co ma związek z Ewangelią danego dnia. Potem jest główny motyw, który jest w tej Ewangelii. Podkreślone jest to przez Arię, która jest wykonywana przez solistę, w taki bardzo ozdobny, bardzo wyszukany sposób, z reguły też z akompaniamentem instrumentów, które mają do wykonania bardzo takie ozdobne i wykwintne elementy. Na zakończenie jest chorał, czyli taka pieśń, którą wspólnie śpiewano w tamtym czasie. (...)

Andrzej Szadejko

Podczas koncertu śpiewana będzie jedna kantata, która będzie większych rozmiarów. Będzie to licząca aż 10 części kantata opowiadająca o zbawieniu i walce z grzechem.

Zapis całej rozmowy z Andrzejem Szadejko jest dostępny poniżej. Podczas wywiadu dyrygent opowiada o swojej fascynacji pomorską muzyką, procesem przygotowania koncertu i interpretacji rękodzieł, a także planach na przyszłość.

Początek niedzielnego koncertu zaplanowano na godzinę 15. Bilety są dostępne na stronie internetowej Bilety24.pl.