Co to są odsetki?
Odsetki można rozumieć na kilka sposobów, jako korzystanie z cudzego kapitału oraz odszkodowanie za przeciąganie terminu spłaty długu. Osoby pożyczające pieniądze drugiej osobie, czy też banki udzielające kredytów, mają prawo nałożyć odpowiednie odsetki na pożyczającego. W taki sposób wyrównują straty za korzystanie z cudzego kapitału. Natomiast wierzyciel, któremu dłużnik jest winny pieniądze, może uzyskać ich zwrot wraz z dodatkową rekompensatą. Takie odsetki naliczane są z powodu unikania ustalonego terminu spłaty długu.
„Odsetki powstają tylko i wyłącznie w czasie występowania długu. Można je nadać zarówno w momencie powstania długu, jak i w dniu zakończenia terminu jego spłaty.
Obowiązek spłaty długu wraz z odsetkami ustawowymi następuje w kilku sytuacjach. Po pierwsze, kiedy dłużnik zawarł np. umowę kredytową. W związku z tym odsetki naliczane są na podstawie prawa. Po drugie decyzja o odsetkach może być wydana zarówno przez sąd, jak i inny wyższy urząd. Po trzecie o takim obowiązku decydują przepisy ustawy.” – mówi Mateusz Jakóbiak z serwisu vindicat.pl.
Odsetki ustawowe
Można wyróżnić trzy rodzaje odsetek ustawowych. Wysokość wszystkich z tych odsetek ustala Minister Sprawiedliwości.
- Naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie ustala art. 481 § 1 Kodeksu Cywilnego. Najczęściej ich wysokość wyliczana jest na podstawie sumy 5,5 punktów procentowych i stopy referencyjnej NBP. Obowiązują zarówno w relacji między przedsiębiorcą a osobami fizycznymi, jak i samymi osobami fizycznymi.
- Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych ustala zarówno wysokość, jak i zobowiązanie do przyznania odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych. Takie odsetki obowiązują przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą, którzy mają również możliwość ubieganie się o rekompensatę w wysokości 40 euro. Co więcej, na podstawie art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, przedsiębiorca, który dąży do odzyskania swoich należności wraz z odsetkami za opóźnienie w terminie spłaty długu, może ubiegać się również o zwrot kosztów postępowania.
- Zarówno sąd, jak i art. 359 § 1 Kodeksu Cywilnego ustala odsetki ustawowe odpowiadające sumie pieniężnej. Ze względu korzystanie przez dłużnika z cudzego kapitału, można mówić o nich jako o odsetkach kapitałowych.
Naliczanie odsetek
Naliczanie odsetek ustawowych następuje dzień po zakończeniu terminu spłaty długu przez dłużnika i trwa do momentu uregulowania należności. Na podstawie przepisów Kodeksu Cywilnego oraz ustawy o terminach zapłaty przedstawia się następujące wysokości odsetek w zależności od ich rodzaju:
- Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie, po wzroście stopy procentowej o 5,5%, liczy obecnie 7%.
- Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, po wzroście stopy procentowej o 8%, liczy obecnie 9,5%.
- Wysokość odsetek ustawowych odpowiadających sumie pieniężnej, po wzroście stopy procentowej o 3,5%, liczy obecnie 5%.
Wcześniejsza stopa procentowa wszystkich rodzajów odsetek ustawowych wynosiła 1,5%. Odsetki oblicza się poprzez przemnożenie odpowiedniej stopy procentowej przez kwotę zadłużenia. Oczywiście wysokość odsetek przelicza się zgodnie z rodzajem odsetek oraz okresem liczonym od ostatniego dnia spłaty zadłużenia. Odsetki można obliczyć zarówno samemu, jak i za pomocą specjalnego kalkulatora. Jeśli wierzyciel zdecydował się skorzystać z narzędzia wyliczającego wysokość odsetek, powinien pamiętać o wprowadzeniu następujących danych:
- kwoty zadłużenia
- dnia, od którego powinno rozpocząć się naliczanie odsetek (dzień po ostatecznym terminie spłaty należności)
- datę, w której powinien zostać uregulowany dług.
Należy pamiętać, że jeśli ostatni dzień spłaty długu wypada w dniu wolnym od pracy, to termin spłaty należności przesuwa się na następny dzień. Natomiast w przepisach prawa cywilnego soboty nie są ustanowione jako dni niepracujące.
Podsumowując, odsetki ustawowe naliczane są w momencie nie spłacenia długu w terminie. Ich wysokość ustalana jest przez Radę Ministrów i jest zależna od rodzaju, w jakim nastąpił dług. Przedsiębiorca ma możliwość naliczyć odsetki dzień po ukończeniu ostatecznego terminu zapłaty. Odsetki ustawowe są traktowane zarówno jako odszkodowanie dla przedsiębiorcy za korzystanie z jego kapitału, jak i karę za zwlekanie z płatnością należności. Należy pamiętać, że odsetki mogą ulec przedawnieniu. W związku z tym ich naliczanie może być niemożliwe.